अवघाचि संसार सुखाचा करीन…

‘अवघाचि संसार सुखाचा करीन’ हा संत ज्ञानेश्ववरांचा अभंग आपण नेहमी ऐकतो. या अभंगाच्या ओळीप्रमाणेच सर्वसामान्यांचा संसार सुखी करण्याचा ध्यास सातारा जिल्हयातील पाटण तालुक्यातील मान्याचीवाडी (गुढे) येथील अँड. जनार्दन बोत्रे यांनी बाळगला आहे.

संतवचनांचेवाचन, पठन मनन करत असताना ते प्रत्यक्ष कृतीत उतरवण्याचे काम शिवसमर्थ परिवार करत आहे. 15 ऑगस्ट, 2006 रोजी लावलेल्या छोटयाशा रोपटयाचा आज वटवृक्ष झाला आहे. या वटवृक्षाच्या छत्रछायेखाली आज शेकडो संसार गुण्यागोविंदानेनांदत आहेत. अॅड. बोत्रे यांनी शिववसमर्थपरिवार ही संकल्पना राबवली आहे. या संकल्पनेच्या माध्यमातून जोडलेलेखातेदार, ठेवीदार यांचेसह संस्थेमध्ये/घटक संस्थेत काम करणारा कर्मचारी हा केवळ कर्मचारी न राहता तो आपल्या कुटूंबाचा भाग आहेअसेसमजलेजाते. यामुळेसर्व घटक सुखदुखात सहभागी होतात. हेवेगळेपण आहे. आज कार्पोरेटच्या जगतात केवळ पैसा किंवा भौतिक सुविधांकडेलक्ष देत असताना मानवाची नैतिक मुल्ये जपण्याचेकाम सर्वार्थानेसंस्थेेच्या माध्यमातून केले जाते.

‘‘सामर्थ्य आहेचळवळीचेजो जो करील तयाचे, परंतूतेथेभगवंताचेअधिष्ठान पाहीजे’’ हेब्रीद वाक्य घेवून संस्था वाटचाल करत आहे. या ब्रीद वाक्यातील प्रत्येक शब्दाचा अर्थ कृतीत आणण्याचे काम शिवसमर्थपरिवारात केलेजात आहे.

अँड. जनार्दन बोत्रे यांचा जन्म पाटण तालुक्यातील काढणे येथे आजोळी आई स्व. सौ. पार्वती बोत्रे आणि वडील स्व. लक्ष्मण कोंडाजी बोत्रे यांच्या पोटी झाला. त्यांचे प्राथमिक शिक्षण गुढे, माध्यमिक शिक्षण तळमावले येथेल श्री वाल्मिकी विद्यामंदीर तळमावले येथेल विद्यालयात झाले. घरची परिस्थिती बेताची असल्याने उदरनिर्वाहासाठी आणि शिक्षणासाठी त्यांनी इतरां प्रमाणे मुंबई गाठली. मुंबई या ठिकाणी ‘कमवा व शिका’ या तत्वाचा जीवनात वापर करुन मुंबई येथेल सिद्धार्थकाॅलेजमध्ये आपली वाणिज्य शाखेची पदवी घेतली. त्यानंतर हे करत असताना त्यांनी बांद्रा येथे भविष्यनिर्वाह निधी कार्यालयात शासकीय नोकरीस प्रारंभ केला. तसेच दोन वर्षे मुंबई येथे वकीली केली परंतूसहकारातील वाढत्या जबाबदारीमुळेत्यांनी पूर्ण वेळ सहकार क्षेत्र व आपल्या संस्थेकडे दिले. सदर नोकरी करत असताना समाजसेवा व सहकारात काम सुरु होते तसेच पुढील शिक्षण घेत त्यांनी जी.डी. सी.अँण्ड.ए आणि एल.एल.बी.ची पदवी प्राप्त केली.

कालांतराने त्यांनी शासकीय नोकरीत 25 वर्षे घालवून नोकरीतून स्वेच्छानिवृत्ती घेतली आणि पूर्णवेळ सहकार क्षेत्र निवडले. त्यांनी सहकार्याचा हात पुढेकरत अनेकांचेसंसार फुलवण्याचेकाम केले आहे. हेकरत असताना समाजाविषयी असणारी प्रचंड तळमळ आणि आस्था त्यांना गप्प बसूदेत नव्हती. त्यामुळे संस्थेच्या माध्यमातून अनेक समाजोपयोगी उपक्रम राबवण्यात सुरवात केली. अँड.जनार्दन बोत्रे यांनी मुंबई सारख्या ठिकाणी तीन दशकेसहकारात वाहून घेवून अनेक सहकारी संस्था मोठया केल्या आहेत.

विभागामध्ये कोणतीही नैसर्गिक आपत्ती असो जळीत ग्रस्त असो अथवा कोणतेही संकट असो. त्या गोष्टीचा सखोल अभ्यास करत आपल्यालाही काही मदत करता येईल याचा ते विचार करतात. मग त्यासाठी पदर मोड झाली तरी त्याचा अँड. बोत्रे साहेब कधीही विचार करत नाहीत.

महंत स्वामी आबानंदगिरीजी महाराज यांनी अँड. जनार्दन बोत्रे यांच्या निवासस्थानी सदिच्छा भेट दिली त्याप्रसंगीचे छायाचित्र.

स्वच्छ, पारदर्शक कारभारानेलोकांच्या विश्वासास पात्र ठरलेनेअवघ्या 15 वर्षात 60 शाखांसह संस्थेने ४०0 कोटी ठेवींची उलाढाल केली आहे. त्याचबरोबर चांगला नावलौकीक प्राप्त केला आहे. 365 दिवस अविरत सेवा कार्यरत असते. या संस्थेने आर्थिक देवाण-घेवाणीबरोबरच सामाजिक बांधिलकी म्हणून संस्थेच्या वतीने अनेक उपक्रम राबवले आहेत. संस्थेनेसातत्यानेअनेक आकर्षक ठेव योजना सुरु केल्या आहेत. संस्थेच्या माध्यमातून आर्थिक सेवा देत असताना ग्रामीण भागातील लोकांची पत वाढवणे, त्यांना मानसन्मान देणे विनामुल्य घरपोच सेवा देणे, एका शाखेतून दुससऱ्या शाखेत विनामुल्य पैसे घेण्याची सुविधा देणे असेनाविण्यपूर्व उपक्रम त्यांनी राबिवलेआहेत. तसेच संस्थेचेस्वमालकीचे मुख्य कार्यालय तळमावले येथे सुसज्ज असे सी.बी.एस. ऑनलाईन बॅंकींग सुविधा देणारेअसून तळमावले येथे एटीएम सुविधा सुरु करण्यात आली आहे. संस्थेच्या तळमावले, मलकापूर कराड, कोल्हापूर, कोपरखैराणे शाखेत गोदरेज लाॅकर सुविधा आहेत. तसेच मोठे लाॅकर स्वस्त वाजवी दरात उपलब्ध आहेत. सर्व शाखेतून पॅनकार्ड बनवण्याची सुविधा जनतेस देण्यात येत आहे. रविवार पेठ कराड, शेडगेवाडी, वाडी रत्नागिरी या शाखेत मिनीएटीएम सुविधा उपलब्ध आहेत. गेली दोन वर्षाच्या सामाजिक भावनेतून यापूर्वी संस्थेचेसंस्थापक/अध्यक्ष अॅड.जनार्दन बोत्रे यांच्या कुशल मार्गदर्शनखाली संस्थेने कोवीड-19 च्या मुख्यमंत्री सहाय्यता निधीसाठी 1 लाखाचा धनादेश दिला आहे. महिला बचत गटांकडून बनवलेलेमास्क ग्रामीण भागातील वाडयावस्त्यांवर वाटले आहेत. कोरोना प्रतिबंधासाठी व्हिडीओ क्लिप, तसेच पत्रकार, पोलीस पाटील यांना जीवनावश्यक कीट दिले आहेत. ढेबेवाडी कोविड सेंटर ला 2 व्हटेंीलेंटर बेड, वाॅटर प्युरिफायर या माध्यमातून संस्थेनेकोरोना विरुध्दच्या लढयात सहभाग घेतला आहे. त्याचबरोबर शिवसमर्थ रुग्णवाहिकेच्या माध्यमातून 24 तास सेवा देण्याचाही प्रयत्न गेली 10 वर्षेसंस्था करत आहेत.

तळमावले, ढेबेवाडी, कुंभारगांव या विभागातील संस्थेने तळमावले यथेून गेली 3 वर्षेएटीएम सेवा देवून लोकांची होणारी गैरसोय थांबवली आहे. संस्थेच्या या विविध उपक्रमांचेजनमानसांत कौतुक होत आहे. शिवसमर्थ समुहाचे शिल्पकार अँड. जनार्दन बोत्रे यांच्या मार्गदर्शनाखाली दर्जेदार दिवाळी अंक प्रकाशित केला जात आहे. या दिवाळी अंकांत नामवंत साहित्यिकांबरोबरच नवोदित लेखक कवी यांच्या साहित्याचाही समावेश केला जातो. आर्थिक सेवा देत असताना साहित्यिक चळवळीत शिवसमर्थ संस्था व परिवार योगदान देण्याचा प्रयत्न करत आहे.

शिवसमर्थचे साहित्यिक क्षेत्रातील योगदान देखील मोलाचेआहे. यापूर्वी शिवसमर्थ च्या प्रथम दिवाळी अंकातील कथा इ.6 वी च्या बालभारतीच्या अभ्यासक्रमात घेतली आहे. सन 2010 मध्ये दिवाळी अंकावर दै.नवाकाळ मध्ये प्रथम पानावर अग्रलेख छापून आला होता. सन 2011 रोजी अक्षररंग यांच्या वतीने दिवाळी अंकाला राज्यस्तरीय दिवाळी अंक पुरस्कार मिळाला आहे. सन 2012 ते 2015 या कालावधीत आंतरराष्ट्रीय दिवाळी अंक संघटनेच्यावतीने उत्कृष्ट मांडणी पुरस्कार मिळाला आहे. तर गतवर्षी मराठी वृत्तपत्रलेखक संघाचा उत्कृष्ट दिवाळी अंक पुरस्कारानेशिवसमर्थअंकाचा गौरव झाला आहे. विशेष म्हणजेस्वदेशी भारत बचत गट, श्री काळेश्वर ग्रामविकास प्रतिष्ठान आसू यांच्या वतीने यंदाच्या अंकास ‘स्वदेशी भारत सन्मान पुरस्कार’ प्रदान करण्यात आला आहे.

याशिवाय संस्था व परिवार यांच्यावतीनेगणराया अवॉर्ड गेली 5 वर्षेउपक्रम राबवण्यात आला. त्यामध्ये ‘एक गांव एक गणपती, तसेच पर्यावरण सरंक्षण, जनजागृती, बेटी बचाव बेटी पढाव, जलयुक्त शिवार अभियान, शैक्षणिक उपक्रम राबविणाऱ्या सार्वजनिक गणेशोत्सव मंडळाना प्रशस्तीपत्र, सन्मानचिन्ह, प्रथम व्दितीय तृतीय क्रमांकासाठी अनुक्रमेरु.5001/-, 3001/-, 2001/- देवून गौरवण्यात आले. 2016 पासून शिवसमर्थ गौरव भूषण पुरस्कार सुरु करण्यात आला असून विशषेतः महाराष्ट्रांमध्ये सामाजिक/ शैक्षणिक/क्रिडा/कला/पत्रकारिता/व्यवसायिकता यामध्ये महत्त्वाचे योगदान असणाऱ्या कर्मयोगी पुरुष अथवा महिला यापैकी एकास दर वर्षी संस्थेच्या व शिवसमर्थ परिवाराच्या वतीनेमोठा कार्यक्रम घेवून रोख रक्कम 51,000/- व अत्यंत चांगले स्मरणात राहील असेस्मृतीचिन्ह देण्यात येईल. अशा महनीय व्यक्तींना गौरवण्यात येते. पहिला सन 2016 चा पुरस्कार वृत्तपत्रसृष्टीसाठी महान योगदान असणारे व अग्रलेखांचेबादशहा म्हणून सर्व देशात ओळखले जाणारे मा. भाऊ उर्फ नीळकंठजी खाडिलकर यांना लालबाग मुंबई येथे देण्यात आला. तसेच दुसरा शिवसमर्थ भूषण पुरस्कार सन 2017 साली अनाथांची माय सिंधूताई सपकाळ यांना देवून त्यांच्या महान कार्याला संस्था व परिवार व जनतेच्या वतीने सलाम करण्यात आला. गरजूव गरीब व विद्याथर्यांना गणवेष वाटप, होतकरु विद्याथर्यांना वहया पुस्तकांचे वाटप, महिला कुस्तीपट्टूकाजल जाधव, अंध विद्यार्थी तेजस कुंभार या विद्याथर्यांना दत्तक घेतले आहे. गरजूस्त्री-पुरुष लोकांना वैद्यकीय मदत, सामाजिक कार्य करत असलेल्या गणेश मंडळे, नवरात्र मंडळ, देवी उत्सव, सार्वजनिक पारायण मंडळेइ.ना भरीव मदत, संस्थेतील संचालक/सल्लागार/अधिकारी/ पदाधिकारी/कर्मचारी यांचा वाढदिवस साजरा करणे, व्यापारी, संचालक, सल्लागार,अधिकारी यांच्या कलागुणांना वाव देणे, सन 2017 पासून तळमावले यथे ील मुख्य कार्यालयात लालबागच्या राजाची प्रतिकृतीची 11 दिवस प्रतिष्ठापना करुन संस्था व शिवसमर्थ परिवारातर्फे गणेशोत्सव सुरु करण्यात आला. यामध्ये सामाजिक जाणीव म्हणून विभागातील गणेश मुर्तीकारांचा सत्कार, विभागातील देशाचे सरंक्षण करणारेसेवानिवृत्त जवान व अधिकारी यांचा कर्नल हितेश चोरगे यांच्या हस्ते सत्कार, विभागातील आयएसओ नामांकन प्राप्त संस्था, पोलीस स्टेशन, अंगणवाडी, प्राथमिक, माध्यमिक शाळा यांचा सत्कार यानिमित्तानेकरण्यात आला.

कोणतीही नैसर्गिक आपत्ती अथवा जळीतग्रस्त असो शिवसमर्थपरिवार तत्परतेनेत्या ठिकाणी धावून गेलेला असतो. जळीतग्रस्तांच्या आणि बाधितांच्या वेदनेवर मदतीची फुंकर मारत त्यांना नेटानेपुन्हा जगण्याची उमेद देत उभं करण्याचं काम केले आहे. आतापर्यंत शिवसमर्थ नेअनेक जळीतग्रस्त कुटूंबाना उभेकेलेआहे. लोकांच्या सुखदुःखामध्ये खंबीरपणेसंस्था व परिवार उभा असतो. कोणतीही नैसर्गिक आपत्ती आली तरी त्याला धीर देण्याचे तसेच त्यांना समाजात ताठ मानेनेउभेकरण्यासाठी संस्था व परिवार झटत असतो. सहकारामधील एक नवा चेहरा असलेल्या ‘शिवसमर्थ’ ची सामाजिक बांधिलकी पाहता अँड. जनार्दन लक्ष्मण बोत्रे यांनी मातीशी नातं जपत लोकांना प्रगतीच्या वाटेकडे नेले आहे. अवघाचि संसार सुखाचा करीन ही उक्ती खऱ्या अर्थानेजपण्याचेबहुमूल्य कार्य अँड. जनार्दन बोत्रे यांनी शिवसमर्थपरिवाराच्या माध्यमातून करत आहेत. त्यांच्या भावी वाटचालीस मनःपूर्वक शुभेच्छा…! त्यामुळेशिवसमर्थहा ब्डरॅं सहकारातील एक नामवंत आयकाॅन बनला आहे.

लेखक : श्री. हेमंत तुपे, उपमहाव्यस्थापक शिवसमर्थ संस्था

सामाजिक उपक्रम

कोपरखैराणे शाखेच्या स्वमालकीच्या शाखा कार्यालय उद्घाटनप्रसंगी ह.भ.प.बाबा महाराज सातारकर, ह.भ.प.चिन्मय महाराज सातारकर, ह.भ.प.भगवतीताई सातारकर, जनार्दन बोत्रे व इतर.
कोल्हापूर-गुजरी पेठ शाखा उद्घाटनप्रसंगी खा. संभाजीराजे छत्रपती यांच्या हस्ते सत्कार स्वीकारताना अँड. जनार्दन बोत्रे
अग्रलेखांचे बादशहा नीलकंठ खाडीलकर यांना शिवसमर्थ गौरव भूषण पुरस्कार प्रदान करताना अँड.जनार्दन बोत्रे, अविनाश पवार, देवकीनंदन मुकादम व इतर मान्यवर.
शिवसमर्थ साप्ताहिकाच्या अंकाचे प्रकाशन करताना माजी मुख्यमंत्री पृथ्वीराज चव्हाण, अँड. जनार्दन बोत्रे व इतर मान्यवर.
English